Met een goed verhaal begin je niets: luister!

“Als je een schip wilt bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. In plaats daarvan, leer ze verlangen naar de enorme eindeloze zee.”

Een prachtig citaat van de schrijver (van onder andere ‘De kleine prins’) en gevechtspiloot Antoine de St-Exupéry. Het verbindt een beeld van ‘organisatie,’ op zich technisch en kil, met de warme kracht van verbeelding en verlangen. Door middel van het vertellen. Toch is luisteren nog belangrijker.

Tijd voor zachte krachten

In de golfbeweging van analytische naar sociale benaderingen van organisaties (Frits Philips schreef in de jaren ’50 al over het in de Verenigde Staten uitgevonden belang van menselijke benadering (waardering e.d.) van de ’line’ door de ‘staff’*) zijn we in een tijd van aandacht voor ‘zachte krachten’ aanbeland. Door allerlei organisatiologen wordt het belang van een positief mensbeeld voor een positief bedrijfsresultaat onderstreept. De mens positief waarderen, betekent de specifiek menselijke kenmerken van dromen, idealisme, verbeelding en waarden voor het voetlicht halen. Het citaat van De St-Exupéry sluit daar mooi bij aan.

Hoe leer je ‘de mannen’ verlangen naar de enorme eindeloze zee?

Je leert ze verlangen door ze te leren luisteren naar hun eigen verlangen. En je leert ze te luisteren naar hun eigen verlangen door ze te laten vertellen over de momenten dat ze de zee, of een van haar aspecten, hebben meegemaakt en ervan hebben genoten. Hoe was dat voor ze?

Maar als ze de zee niet kennen, hebben ze er geen beeld bij. Wat doe je dan?

Je vertelt zélf over de zee. Wat is de zee? Enorm, eindeloos, … over de kracht van het water, de schittering van de zon, de werking van de wind, opspringende vissen en neer duikende meeuwen. Een horizon als een strakke en on-doorbroken lijn, waaraan plotseling, alsof het uit de zee oprijst, een mast zichtbaar kan worden van een vreemd of bevriend schip, of een berg of eenvoudigweg de contouren van nieuw land, onbekend terrein.

Lees hier over de kracht van storytelling

en je vertelt nog meer…

Je vertelt van de strijd met de elementen, en hoe die een mens tot zichzelf brengen kan en verschillende mensen tot elkaar. Over de tijd die op zee een eeuwigheid kan duren, over de oneindigheid van het water, het vervagen van herinneringen aan wie en wat je achterliet, aan hoe de tijd onderweg alles tot zijn essentie afslijt: spierweefsel, geest, ziel en herinnering.

Uit volle borst vertel je over de zee, en ze kijken je niet begrijpend aan. Want wat is de zee? Wat is eindeloos in termen van ‘zee’? En wat is ‘enorm’ als het om de zee gaat? Daar sta je dan met je goede verhaal. Met alleen een goed verhaal begin je niets.

Lees over sociale organisatie: de invloed van Douglas McGregor

Laat jouw vertellen dus beginnen met luisteren

Welke taal spreken de ‘mannen’? Wat gebeurt er in hun wereld? Welke objecten komen ze tegen? Welke ervaring hebben ze met de elementen? Luisterend vind je de beelden die ze kennen, om die beelden te kunnen gebruiken in je omschrijving van de zee.

Wat Frits Philips erover schreef

* Citaat:

 ”Bij een in Amerika gehouden enquête naar de productiviteit van den arbeider is gebleken dat de belangrijkste factor de ‘sociale atmospheer’ waarin gewerkt wordt was. Hoe bereikt men een zo gunstig mogelijke stemming onder de mensen? Wel, dat is iets, waarmede jaren gemoeid zijn, en dat in feite berust op selectie en opvoeding van het -vooral lagere leidinggevende personeel in de werkplaatsen.

Hun moeten eenvoudige levenswijsheden bijgebracht worden, zoals het feit dat het bekennen van ongelijk geen prestigeverlies is, doch winst betekent. Dat voorts op gewone eerlijke wijze aan elkaar verteld wordt, hoe de gedachte van den een over den ander zijn. Woorden van waardering moeten worden uitgesproken als daar aanleiding voor is. Nieuwe leden van het personeel moeten prettig met medewerkers en superieuren in kennis worden gebracht. Voorlichting over alles wat er in het bedrijf gebeurt en wat de plannen zijn is van het grootste belang. Ook onderling contact buiten de werkplaats, in sport- en ontspanningsverenigingen, kan tot de goede sfeer bij het werk veel bijdragen.

[…]Wat voorop moet staan is het dienen van het algemeen belang vóór het eigen belang; onder de doelstellingen moet ook gerekend worden het prefereren van welvaart op lange termijn, het geven van de grootste mogelijke zekerheid aan de mensen die in de onderneming werken. De mens wordt hoger aangeslagen dan de machine. Kortom: in de onderneming werken allen voor één doel en ieder krijgt zijn deel.”
(bron: A. Teulings, Philips. Geschiedenis en praktijk van een wereldconcern, Amsterdam 1976, p. 130)

Wat is storytelling?

Uitgelicht

De menselijke taal begon bij muziek. Maar toen mensen het vuur leerden beheersen, en in het donker de dag konden doorspreken, ontstonden de verhalen. Verhalen horen bij mensen. Maak daar gebruik van in je externe en interne communicatie, geschreven teksten, presentaties, video’s.

[button color=”pink” size=”normal” rel=”follow” url=”https://www.kajvanderplas.nl/contact”]Ik wil storytelling![/button]

Wat is storytelling?

Het toepassen van verhaalvormen en verhaaltechnieken met als doel een boodschap optimaal te communiceren wordt in Nederland ‘storytelling’ genoemd.  Voor de vertelkunst, die als doel heeft mensen te vermaken en wijze lessen te communiceren, gebruik je in Nederland ‘verhalen vertellen’.

Verhaaltjes? Ja ho even!

Natuurlijk willen we wel de waarheid spreken! Geen ‘verhaaltjes vertellen’. Feiten uitwisselen. Oké, helemaal waar. Feiten bestaan: als je tegen een lantaarnpaal aanloopt, is de pijn een feit. Maar hoe zit dat als je bijvoorbeeld een balans leest? Spreken die cijfers voor zich? Nee! Je moet er een beeld bij hebben. En dat beeld heb jij van binnen, in je hoofd.

Een superkrachtig instrument

Verhalen geven je rechtstreeks toegang tot de verbeelding. Om de werkelijkheid te begrijpen, gebruik je je verbeelding. Om te leren gebruik je je verbeelding. De informatie van je zintuigen plus je herinneringen worden verwerkt tot een samenhangend en behapbaar beeld. Leren betekent: nieuwe informatie toevoegen en je beelden aanvullen of aanpassen.

De ingrediënten van een lekker verhaal

Je wilt dat jouw boodschap tussen de oren van je publiek komt te zitten. Met storytelling kun je hun beeld van de werkelijkheid beïnvloeden, of hun beeld van jou. Ze aan het denken zetten. Inspireren tot actie. Er zijn verschillende verhaalrecepten voor verschillende situaties. Door die ingrediënten toe te passen, bereik jij wat je wilt. En je stakeholders (medewerker, leidinggevende of klant) smullen ervan.

Corporate story

Iedere organisatie heeft een verhaal. Vraag wat medewerkers tijdens verjaardagsvisite vertellen over hun werk en waarom dat belangrijk is. Al hun stories samen vormen het verhaal van jouw organisatie. Je wilt de beste, meest passende verhalen in je organisatie verspreiden. Zodat iedereen weet waar jullie trots op zijn. Een goede corporate story is herkenbaar, overtuigend en authentiek.

Storytellingtechnieken

Presentatie houden? Vanuit het doel dat je met je communicatie hebt (bijvoorbeeld inspireren, motiveren, positioneren, aankaarten) kies je de verhaalvorm. Vervolgens zijn er technieken uit de vertelkunst die je kunt gebruiken om ijzersterk over te komen. Ik leer ze je.

[button color=”pink” size=”normal” rel=”follow” url=”https://www.kajvanderplas.nl/contact”]Ik wil storytelling![/button]

Dit zijn de 8 verhalen die werken!

Reclamebureaus en leiders herontdekken sinds 2000 massaal de oude kennis, dat je door het (goed) vertellen van verhalen invloed hebt tot tussen de oren van je publiek. Het mooie is, vind ik, dat je met storytelling als ‘zender van de boodschap’ niet buiten schot blijft. Wie het verhaal vertelt klinkt mee in hoe zij het vertelt. Dat maakt het een ‘respectvolle’ manier van beïnvloeden.

Als ‘storyteller’ werk ik al sinds 1995 met verhalen. Daarom verdiep ik me sinds 2005 in storytelling als ‘beïnvloedingsgereedschap’.

Het beste, meest heldere boek is volgens mij Stephen Denning, The Leaders Guide to Storytelling uit 2011. Denning biedt een heldere typering van verschillende soorten verhalen, waar ik graag mee werk. Voor elke situatie een verhaal.

Acht verschillende verhaalvormen zijn geschikt voor het realiseren van acht verschillende doelstellingen. Je gebruikt ze medewerker of leidinggevende binnen je organisatie, of als organisatie binnen de context waarin je actief bent.

1- Het verhaal als middel om actie uit te lokken en nieuwe ideeën te implementeren
Een springplankverhaal neemt je publiek mee naar een moment dat een vraagstuk al eens getackled is, en stelt de vraag: wat als wij allemaal onze situatie zo zouden benaderen als toen gebeurde?
2- Het verhaal als middel om vertrouwen te creëren: wie ben ik
Je hebt een functie in de organisatie en je staat voor een bepaalde taak. Je hebt medewerking nodig. Met een verhaal kun je laten zien dat je de juiste persoon voor de taak bent, én de medewerkers en collega’s geven wat ze het liefste willen weten: ben je te vertrouwen?
3- Het verhaal als middel om je naam te vestigen
Door je publiek of doelgroep met levendige voorbeelden te vertellen wat je hebt bereikt en hoe, associeert het jou voortaan met die verhalen.
4- Het verhaal om je waarden over te brengen, en organisatiewaarden vast te leggen
Ethiek, het juiste handelen in gegeven situaties, wordt pas echt verinnerlijkt wanneer je de overstap maakt van ‘droge regels’ naar verhalen. Verhalen waarin je laat zien wat er bij ethische keuzes op het spel staat, qua verstand en gevoel.
5- Het verhaal om anderen te helpen samenwerken
Samenwerken kan erg lastig zijn. Door een verhaal te vertellen dat het werk in een breder perspectief zet, of dat gaat over het samenwerken met onderlinge verschillen, zet mensen op een nieuw spoor.
6- Het verhaal als middel om kennis en begrip te delen
Verhalen zijn ‘data with a soul’: door een ziel toe te voegen aan de droge feiten, komt de kennis op verschillende niveaus binnen en wordt beter begrepen en onthouden.
7- Het verhaal om roddels de kop in te drukken
Overal wordt geroddeld: het is dé manier om op de hoogte te blijven van de sociale verhoudingen, en zo je eigen positie in de organisatie helder te krijgen. Zorgen roddels echter voor stagnatie van belangrijke processen, of brengen ze je in diskrediet, dan loont het de moeite om een tegenverhaal de wereld in te sturen. Een verhaal dat met een grapje (humor zet op scherp zonder de verbinding te verliezen) de afzender van de roddel relativeert, of laat zien dat de inhoud van de roddel absurd is.
8- Het verhaal om visie te communiceren
Als je een vergezicht wilt schetsen van waar je naartoe wilt, dan helpt een verhaal. Dat spreekt verstand en gevoel, verlangen aan. Vertel het levendig, maar niet te gedetailleerd: het gaat erom dat mensen hun eigen verbeelding inzetten om een aanlokkelijke toekomst te bedenken en op weg te gaan.

Ten slotte:  een leider die verhalenverteller wordt, komt in een vruchtbare verhouding tot zijn medewerkers te staan. En transformeert de organisatie naar een plek waar het voor mensen goed werken is.